Jan Brzechwa

Kilka słów o Janie Brzechwie. Życiorys w pigułce

Jan Brzechwa – a właściwie Jan Wiktor Lesman, bo tak brzmi jego pełne imię i nazwisko – przyszedł na świat 15 sierpnia 1898 roku w Żmerynce, znajdującej się obecnie na terenie Ukrainy, w rodzinie o żydowskich korzeniach. Swoje pierwsze wiersze zaczął tworzyć już jako kilkulatek. Po zdaniu matury postanowił jednak zdobyć fach w dziedzinie prawa. To właśnie wtedy wyjechał do Warszawy, w której zasilił szeregi Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

Napięta sytuacja polityczna, jaka miała wówczas miejsce, sprawiła, że Brzechwa zdecydował się dołączyć równolegle do 36. pułku piechoty Legii Akademickiej, a następnie uczestniczyć w wojnie polsko-bolszewickiej.

Jako prawnik specjalizował się w prawie autorskim. W 1924 roku rozpoczął pracę w Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS (którego zresztą był jednym z założycieli), pełniąc tam funkcję radcy prawnego. W międzyczasie kontynuował swoją karierę literacką. Do momentu wybuchu II wojny światowej światło dzienne ujrzały m.in. takie wiersze Jana Brzechwy, jak „Tańcowała igła z nitką”, „Żuraw i czapla”, „Na straganie” czy „Kaczka dziwaczka”.

Po wybuchu wojny z racji swojego semickiego pochodzenia zmuszony był przerwać działalność zawodową. Mimo niezwykle trudnej sytuacji narodu żydowskiego Brzechwa postanowił nie stosować się do rozporządzeń Niemców i całą wojnę przeżył poza terenem getta warszawskiego. Przez pewien czas pracował jako robotnik rolny na warszawskim Służewcu. To właśnie wtedy zaczęły powstawać pierwsze szkice do „Akademii Pana Kleksa”.

Po zakończeniu II wojny światowej kontynuował swoją działalność tak na polu prawniczym, jak i literackim. Pracował m.in. dla Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” oraz w Międzynarodowej Komisji Prawa Autorskiego. W pierwszych latach PRL-u aktywnie agitował na rzecz nowego ustroju, tworząc wiersze wychwalające partię oraz namawiając do zacieśnienia relacji pomiędzy Związkiem Radzieckim a naszym krajem. Swoje nastawienie Brzechwa zmienił dopiero kilka lat później, stając się biernym kontestatorem otaczającej go rzeczywistości politycznej.

Jan Brzechwa zmarł 2 lipca 1966 roku w Warszawie. Rok przed swoją śmiercią został odznaczony honorową odznaką „Za Zasługi dla Warszawy” oraz Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki I stopnia.

Jan Brzechwa był trzykrotnie żonaty. Ze swoją pierwszą żoną, Marią Sunderland, doczekał się córki, o której będzie dziś jeszcze mowa. Drugie małżeństwo było owocem romansu z Karoliną Lentową. Najżarliwszym uczuciem darzył jednak swoją trzecią żonę, Janinę Magajewską, z którą związany był aż do swojej śmierci.

Nieznany Jan Brzechwa. Ciekawostki o autorze

• Jego debiut literacki miał miejsce już w 1915 roku, kiedy to na łamach jednego z magazynów ujrzały światło dzienne jego wiersze. Swoją młodość spędził na Kresach Wschodnich, dzięki czemu doskonale poznał język rosyjski. Umiejętność tę wykorzystał w dorosłym życiu, pracując jako tłumacz.
• Jan Brzechwa był stryjecznym bratem innego wybitnego poety okresu międzywojennego – Bolesława Leśmiana.
• Miłością życia Brzechwy była Janina Magajewska, o którą poeta bezskutecznie zabiegał przez długi czas. Początkowa rozpacz, gdy ta nie odwzajemniła jego uczucia, popchnęła go do próby samobójczej. Zastosowana trucizna, jak wiemy jednak, szczęśliwie nie zadziałała.
• Jan Brzechwa został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w słynnej Alei Zasłużonych.
• W 2011 roku w Szczebrzeszynie odsłonięto 2-metrowy pomnik chrząszcza, nawiązujący do najbardziej znanego łamańca językowego Brzechwy: „W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie”. Drugi pomnik brzechwowskiego chrząszcza znajduje się tuż pod lokalną Górą Zamkową.
• Jan Brzechwa jest ojcem znanej polskiej malarki Krystyny Marii Brzechwy-Reyzz, nawiązującej swoim stylem do tak zwanego malarstwa naiwnego. Prace Krystyny można było zobaczyć na wystawach Muzeum Narodowego w Warszawie i w Kielcach, Ministerstwie Kultury i Sztuki, Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu czy nowojorskim Columbia University.

Jan Brzechwa – wiersze dla dzieci, które trzeba znać

Jan Brzechwa to bez wątpienia jeden z najbardziej płodnych polskich twórców poezji dziecięcej. Liczba napisanych przez niego wierszy, które na stałe weszły do rodzimego kanonu, może przyprawić o zawrót głowy. Wśród najbardziej znanych bajek Jana Brzechwy warto wspomnieć m.in. o takich wierszach, jak:

• „Kaczka dziwaczka”
• „Na straganie”
• „Pomidor”
• „Skarżypyta”
• „Kwoka”
• „Psie smutki”
• „Na wyspach Bergamutach”
• „Samochwała”
• „Tańcowała igła z nitką”
• „Jajko”
• „Żuk”.

Który z nich należy do Twoich ulubionych?

Książki Jana Brzechwy dostępne na stronie księgarni Świata Książki – nasz wybór

Na stronie księgarni internetowej Świata Książki znajdziesz dziesiątki książek Jana Brzechwy, przeznaczonych zarówno dla maluchów, jak i nieco starszych dzieci. Piękna szata graficzna oraz charakterystyczny, niezwykle dowcipny styl Brzechwy sprawiają, że ich lektura będzie dla Twojej pociechy prawdziwą przyjemnością. Twojej uwadze polecamy takie pozycje, jak:

• „Akademia Pana Kleksa”
• „Akademia pana Kleksa. Lektury z opracowaniem”
• „Podróże pana Kleksa”
• „Tryumf pana Kleksa”
• „Klasyka dla smyka. Julian Tuwim i Jan Brzechwa”
• „Brzechwa dzieciom. Dzieła wszystkie. Wiersze”
• „Brzechwa dzieciom. Dzieła wszystkie. Teatrzyki”
• Wybrane wierszyki Jana Brzechwy wydawnictwa „Skrzat”

Być może zainteresują Cię również audiobooki i płyty CD poświęcone twórczości Jana Brzechwy, które będą stanowić doskonałe urozmaicenie dla tradycyjnych książek w wersji papierowej. Śmiało możesz puścić je dziecku podczas wspólnych zabaw, w czasie dłuższej jazdy samochodem lub jako wartościową bajkę na dobranoc. Polecamy!

• „Akademia Pana Kleksa”, lektor: Piotr Fronczewski
• „Podróże Pana Kleksa”, lektor: Janusz Zadura
• „Tryumf Pana Kleksa”, lektor: Janusz Zadura
• „Jan Brzechwa dzieciom”
• „Dla dzieci – Jan Brzechwa (Digipack 2 CD)”
• „Opowiedział dzięcioł sowie i inne wiersze...”, lektor: Jan Brzechwa
• „Jan Brzechwa i inni. Między nami zwierzętami. Wiersze i bajki dla dzieci”, lektor: Piotr Fronczewski

Zajrzyj na naszą stronę i zapoznaj się z pełną ofertą produktów dla dzieci. Natrafisz w niej zarówno na najsłynniejsze klasyki światowej literatury dziecięcej, jak i setki nowości polskich i zagranicznych autorów. A wszystko to w niezwykle atrakcyjnych, przystępnych cenach.