Książki
E-booki
Audiobooki
Muzyka
Filmy
Gry i zabawki
Papiernik
Zacznij wpisywać, aby wyszukać post!
Tadeusz Różewicz – biografia, wiersze i cytaty mistrza polskiej poezji
Tadeusz Różewicz należy do ścisłej czołówki najważniejszych poetów i dramaturgów w historii literatury polskiej. Wpływ tego twórcy sięga jednak daleko poza granice naszego kraju. Jego teksty zostały przetłumaczone jak dotąd na prawie 50 języków. Utwory Różewicza, choć oszczędne w słowach, kryją w sobie głęboką refleksję nad ludzką naturą oraz współczesnym społeczeństwem. Dowiedz się więcej o twórczości Różewicza i zapoznaj się z jego fascynującym życiorysem.
Biografia Tadeusza Różewicza w pigułce
Tadeusz Różewicz przyszedł na świat 9 października 1921 roku w Radomsku. Jego matka Zofia wywodziła się z rodziny żydowskiej. Aby wyjść za mąż, postanowiła przyjąć chrzest. Miłością do literatury zaraził go starszy brat Janusz, z którym z wypiekami na twarzy pochłaniał głośne wówczas utwory, jak „Ferdydurke”, czy pisał swoje pierwsze wiersze. Ukończył gimnazjum. Pójście do liceum uniemożliwił mu wybuch II wojny światowej.
Żeby przeżyć, podejmował się różnych prac, na przykład jako goniec czy uczeń stolarski. Za sprawą Janusza stosunkowo szybko, bo już na początku 1941 roku, wciągnął się do konspiracji i przeszedł szkolenie jako żołnierz Armii Krajowej. Działał w partyzantce, a jednocześnie pisał wiersze, podziwiane nawet przez kolegów z oddziału. Debiutował w 1944 roku tomikiem „Echa leśne”, w którym znalazły się utwory zarówno poetyckie, jak i prozatorskie.
Po wojnie przez jakiś czas mieszkał w Częstochowie. Oczarowany jego talentem Julian Przyboś skłonił go, aby ten przeniósł się do Krakowa. Tam rozpoczął studia na wydziale historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, a zarazem zaprzyjaźnił się z miejscową śmietanką artystyczną – na czele z Jerzym Nowosielskim czy Tadeuszem Kantorem.
W 1947 roku wydał głośny tomik „Niepokój”, w którym w nowatorski sposób przedstawił swoje spojrzenie na hekatombę II wojny światowej. Jego ówczesna twórczość przysporzyła mu tyle samo miłośników, co krytyków, oskarżających go m.in. o nihilizm.
Przez jakiś czas mieszkał na Węgrzech, a następnie osiedlił się w Gliwicach, gdzie mieszkał aż do 1968 roku, konsekwentnie odcinając się od niesprzyjających mu grup literackich. Jednocześnie cały czas publikował, szukając nowych środków wyrazu. Jednym z jego najzagorzalszych przeciwników stał się wtedy… Julian Przyboś, nawołujący do powrotu do klasycznie pojmowanej sztuki.
W 1968 roku wraz z żoną Wiesławą i dwojgiem synów przeprowadził się do Wrocławia, z którym był związany do końca życia. Skromny i nieco wycofany, nie zabiegał o rozgłos – choć jego twórczość już wtedy zaliczana była do klasyki literatury polskiej. Tadeusz Różewicz zmarł 24 kwietnia 2014 roku.
Poeta o wielu twarzach
Tadeusz Różewicz jest jednym z najbardziej wszechstronnych twórców na gruncie rodzimej literatury. Wśród jego dzieł znajdziesz nie tylko utwory poetyckie czy dramaturgiczne, ale też prozatorskie, a nawet… scenariusze filmowe. Wszystko to czyni go artystą przekraczającym granice tradycyjnie pojmowanych form literackich.
Styl różewiczowski, czyli wypowiedzieć niewypowiedziane
Poezja Różewicza okazała się na gruncie literatury polskiej zjawiskiem tak nowatorskim i przełomowym, że na jej kanwie ukuto pojęcie „stylu różewiczowskiego”. Odznacza się ona między innymi świadomą rezygnacją ze skomplikowanych metafor. Poeta ten stawiał bowiem na prostotę, pisząc w sposób potoczny i pozbawiony nadmiernych ozdobników.
Znakiem rozpoznawczym tego stylu jest ponadto minimalizm – jego wiersze nie posiadają klasycznego podziału na strofy, brak w nich także rytmu i rymów. Krótkie, sprawiające nierzadko wrażenie urwanych, zdania pozwalają budować nowe sensy, nadając całości szczególnie emocjonalnego wydźwięku.
Ogromny wpływ na taką, a nie inną formę wyrazu, miały w przypadku Różewicza doświadczenia wojenne. Zdaniem poety II wojna światowa skompromitowała tradycyjnie pojmowany system wartości, ujawniając jego kruchość i pozorność. Literatura, podobnie jak człowiek, stała się bezsilna wobec zbrodniczych systemów totalitarnych. Jak pisał przecież Theodor Adorno – „Pisanie poezji po Oświęcimiu jest barbarzyństwem”.
Absurd istnienia
Mówiąc o twórczości Tadeusza Różewicza, nie sposób też zapomnieć o jego wkładzie w rozwój polskiego teatru. Pisarz ten całymi garściami czerpał z osiągnięć francuskich awangardzistów – na czele z Eugène Ionesco – a także klasyków, pokroju Antoniego Czechowa. Koronnym dziełem w teatralnym dorobku Różewicza jest powstała na przełomie lat 1958/1959 „Kartoteka”.
Centralną postacią dramatu jest bezimienny Bohater, a zarazem były partyzant, niepotrafiący uporać się z doświadczeniami wojny. Nie znamy jego biografii ani nie mamy wglądu w świat jego myśli. Jego przestrzeń ogranicza się do czterech ścian sypialni oraz łóżka, w którym ten nieustannie leży, pogrążając się w coraz większej rozpaczy.
W jego pokoju wciąż pojawiają się nowe postacie, reprezentujące różne fragmenty przeszłości i teraźniejszości – w tym rodzice i inni członkowie rodziny, sekretarka, nieznajomi mężczyźni, a nawet pewna kobieta, którą ten… przed laty miał podglądać, gdy brała kąpiel. Każdy z nich zwraca się do Bohatera innym imieniem, co podkreśla całkowity rozpad jego osobowości oraz poczucie zagubienia.
Niebagatelną rolę w całym dramacie odgrywa również Chór Starców, będący parodią antycznego chóru. Jego obecność wzmacnia groteskowy i prześmiewczy wymiar sztuki, ukazując całkowity upadek jakichkolwiek autorytetów.
W 1997 roku światło dzienne ujrzał dramat Tadeusza Różewicza „Kartoteka rozrzucona”, będąca rozwinięciem i reinterpretacją „Kartoteki”. Sztuka została dobrze przyjęta zarówno przez widzów, jak też krytyków.
O krok od Nobla. Najważniejsze nagrody Tadeusza Różewicza
Wybitny dorobek artystyczny Różewicza sprawił, że był on jednym z najpoważniejszych polskich kandydatów do literackiej Nagrody Nobla. Ostatecznie zaszczyt ten przypadł jednak Czesławowi Miłoszowi i Wisławie Szymborskiej.
Mimo tego Różewicz mógł pochwalić się imponującą liczbą nagród i odznaczeń. Wśród najważniejszych z nich warto wymienić Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, Order Ecce Homo, Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Nagrodę Literacką Nike czy Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego. Różewicz jest także posiadaczem licznych doktoratów honoris causa na czołowych polskich uczelniach, m.in. na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Wrocławskim.
Tadeusz Różewicz – książki, dramaty i tomiki poezji. Wybrane tytuły
Tomy poetyckie
- „Echa leśne” (1944)
- „Niepokój” (1947)
- „Czerwona rękawiczka” (1948)
- „Matka odchodzi” (1999)
Zbiory opowiadań
- „Opadły liście z drzew” (1955)
- „Śmierć w starych dekoracjach” (1970)
- „Te kwiaty” (1983)
Dramaty
- „Kartoteka” (1960)
- „Śmieszny staruszek” (1965)
- „Białe małżeństwo” (1975)
- „Kartoteka rozrzucona” (1997)
Tadeusz Różewicz oczami innych
Chcąc poznać twórczość danego poety, nie warto ograniczać się wyłącznie do jego własnych dzieł. Liczne opracowania i eseje krytyków literackich rzucają przecież nowe światło na jego teksty i osadzają je w szerszym kontekście. Twojej uwadze polecamy m.in. książkę Magdaleny Grochowskiej „Różewicz. Rekonstrukcja”, przybliżającą skomplikowaną biografię artysty, czy pracę badawczą wrocławskiego filologa Wojciecha Browarnego „Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość”.
Absolutną perełką na tym polu jest płyta Sokoła, Hadesa oraz duetu producenckiego Sampler Orchestra pt. „Różewicz – Interpretacje”. Przełożyli oni jego poezję na język hip-hopu i innych gatunków muzycznych – w tym jazzu czy muzyki ambientowej.
Tadeusz Różewicz – cytaty z wierszy, które warto znać
- „Mam dwadzieścia cztery lata
Ocalałem
Prowadzony na rzeź” („Ocalony”) - „największym wydarzeniem
w życiu człowieka
są narodziny i śmierć
Boga” („Bez”) - „Kochani ludożercy
Nie zjadajmy się Dobrze
bo nie zmartwychwstaniemy
Naprawdę” („List do ludożerców”) - „Poetą jest ten który odchodzi
i ten który odejść nie może” („Kto jest poetą”)
-
„Twórca: ja z moim przyjacielem
mam cztery nogi
jak pan widzi możemy
być krzesłem lub kredensem” („Jakie to dziwne [dialog]”) -
„siedziałem na progu domu
ta staruszka która
ciągnie na powrozie kozę
jest potrzebniejsza
i cenniejsza
niż siedem cudów świata
kto myśli i czuje
że ona jest niepotrzebna
ten jest ludobójcą” (W „środku życia”)
Poznaj lepiej dzieła Tadeusza Różewicza na stronie Świata Książki
Czytanie poezji nie musi kończyć się w momencie opuszczenia szkolnych murów – zwłaszcza gdy mowa o tak wybitnym poecie, jak Tadeusz Różewicz. Jego poezja nie traci na swojej aktualności mimo upływu lat, zmuszając do refleksji na temat miejsca człowieka we współczesnym świecie. Na stronie Świata Książki znajdziesz najważniejsze dzieła Tadeusza Różewicza – w tym wydane w ubiegłym roku, a więc 10 lat po jego śmierci, „Wiersze ostatnie”.
Chcesz poszerzyć swoją wiedzę na temat literatury polskiej i powszechnej? Zajrzyj do innych artkułów na naszym blogu, na którym piszemy zarówno o najpoczytniejszych pisarzach i pisarkach w historii, jak też wyczekiwanych nowościach wydawniczych!
- Najwybitniejsi żyjący polscy pisarze – 23 autorów, których musisz znać!
- Ponadczasowe powieści — część 1. Lista 15 polskich książek, które musisz znać!
- Ponadczasowe powieści – część 2. 20 arcydzieł literatury światowej, które musisz przeczytać przed śmiercią
- Epoki literackie w pigułce – ściągawka nie tylko do matury
- Marcel Proust – książki i życie autora „W poszukiwaniu straconego czasu”
Komentarze
Zamieszczenie komentarza nie wymaga logowania. Sklep nie prowadzi weryfikacji, czy autorzy komentarza odnoszący się do towarów nabyli lub użytkowali dany produkt.
Wyniki wyszukiwania dla
