Imię róży (Wydanie z rysunkami Autora)

MNISIE OPOWIEŚCI

KULTURIADA

„Imię Róży” Umberto Eco to dzieło, które od chwili swojego wydania zyskało status literackiego fenomenu. Autor stworzył nietuzinkowy kryminał osadzony w realiach średniowiecza, który jednocześnie stanowi niezwykłą lekcję historii, zgłębiającą filozofię, religię oraz życie i przekonania mnichów tamtej epoki. Przez długie lata obiecywałem sobie, że sięgnę po tę książkę, aż w końcu nadszedł ten moment. Muszę przyznać, że była to lektura niełatwa, momentami osobliwa, lecz ostatecznie niezwykle satysfakcjonująca – jedna z najlepszych, jakie przeczytałem w tym roku. Już od pierwszych stron czuć, że obcuje się z literaturą wyjątkową, a samo ukończenie tej powieści przynosi poczucie triumfu. To doświadczenie samo w sobie jest warte podjęcia wyzwania, jakim jest lektura tej książki. Historia skupia się na dwóch postaciach: młodym nowicjuszu Adso oraz jego mentorze, Wilhelmie z Baskerville – byłym inkwizytorze, który przygotowuje chłopaka do kapłaństwa. W czasie podróży trafiają do tajemniczego benedyktyńskiego opactwa, w którym dochodzi do brutalnego morderstwa. Wilhelm, na prośbę opata, podejmuje się rozwiązania zagadki. Wkrótce jednak okazuje się, że to dopiero początek serii przerażających zbrodni… Nie dajcie się jednak zwieść – choć fabuła brzmi jak klasyczny kryminał, to w rzeczywistości wątek detektywistyczny pełni tu rolę drugoplanową. Największą wartością książki są bowiem fascynujące opisy codziennego życia mnichów w XIV wieku oraz ich światopoglądu. Można wręcz odnieść wrażenie, że Eco wykorzystał zagadkę kryminalną jako pretekst do stworzenia fabularyzowanej rozprawy o duchowości średniowiecza. Co ciekawe, tę właśnie warstwę książki pochłaniałem z największym zainteresowaniem. Niezwykłe jest to, jak autor potrafi zahipnotyzować czytelnika, snując opowieści o zakonnikach sprzed siedmiu wieków. Ukazuje ich ludzkie słabości, zestawia je z ideałem sługi Bożego i wyciąga zaskakujące wnioski. Przedstawia ich poglądy, konflikty, poświęcenie, hipokryzję, miłość do Boga i braci zakonnych – a każda z tych kwestii jest niezwykle interesująca. To właśnie mnisi i ich rozmowy stanowią największą siłę tej powieści. Ich myśli, przekonania, emocje i to, jak bardzo zmienił się świat od tamtego czasu, sprawiają, że książka wciąga bez reszty. A wszystko to osadzone w nietuzinkowej formie, łączącej elementy kryminału, kroniki i filozoficznego eseju, z subtelnym, ale wyrazistym humorem. Tak, humor! Może to brzmieć zaskakująco, ale książka zawiera wiele zabawnych momentów. Wilhelm z Baskerville błyszczy ciętymi ripostami, a mnisi wdają się w pełne pasji kłótnie, szczególnie w kwestiach teologicznych. Moja ulubiona scena? Gorąca dyskusja, w której zakonnicy wzajemnie wyzywają się od osłów, spierając się o ubóstwo Chrystusa – coś niezwykle barwnego i, jak na poważną powieść historyczną, wręcz komicznego. Wątek kryminalny, choć nie na pierwszym planie, został skonstruowany z ogromną dbałością o detale. Zagadki są intrygujące i nietuzinkowe, a niektóre sceny mogą wywołać dreszcze. Finałowy zwrot akcji jest niezwykle satysfakcjonujący, idealnie spajając wszystkie elementy fabularne w logiczną całość. Nie można też pominąć bohaterów, którzy należą do jednych z najlepiej wykreowanych w literaturze. „Imię Róży” obfituje w barwne, charyzmatyczne postacie, które na długo pozostają w pamięci. Nawet postaci drugoplanowe, jak Malachiasz, Seweryn, Remigiusz czy Salvador, są dopracowane w najmniejszych szczegółach, a Wilhelm i Adso skradli moje czytelnicze serce. Eco stworzył galerię niezwykle wyrazistych bohaterów, z których każdy wnosi coś istotnego do fabuły. Podsumowując – to książka, którą zdecydowanie warto przeczytać, mimo że nie należy do najprostszych. Nie jest to typowy kryminał, który mógłby oczekiwać fan filmowej adaptacji Jeana-Jacquesa Annaud z Seanem Connerym w roli Wilhelma. Nie znajdziemy tu pędzącej akcji i ciągłych zwrotów fabularnych – zamiast tego dostajemy powolnie snującą się, bogatą w szczegóły opowieść, pełną subtelnych odniesień i głębokich przemyśleń. A czytelnikowi pozostaje jedynie chłonąć to niezwykłe, średniowieczne uniwersum wykreowane przez mistrza słowa.