To przez ten wiatr

LITERACKI DYNAMIT

KULTURIADA

„Dziki Zachód i romans nieoczywisty – literacki dynamit!” – tak głosi opis z tyłu okładki powieści "To Przez Ten Wiatr" autorstwa Jakuba Nowaka i choć zazwyczaj do takich marketingowych haseł podchodzę z dość dużym dystansem i rezerwą, to tym razem muszę przyznać, że wyjątkowo trafnie oddają one charakter książki. Bowiem rzeczywiście – "To Przez Ten Wiatr to zaiste literacki dynamit w najczystszej postaci! Na wstępie warto zaznaczyć, że mamy do czynienia z dziełem niezwykle oryginalnym i będącym odważną mieszanką gatunkową. Autor sięga po konwencję klasycznego westernu, wzbogacając ją o intensywny wątek romansowy, elementy obyczajowe i historyczne, a wszystko to osadzone zostaje w ramach nurtu historii alternatywnej. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie jest to alternatywna wersja dziejów świata niczym w "Człowieku z Wysokiego Zamku" Dicke'a czy "Dallas '63" Kinga. Zamiast wielkich, światowych przemian, autor koncentruje się na bardziej subtelnym, kameralnym epizodzie, który – choć sugeruje być jedynie wymysłem autora – z powodzeniem mógłby się wydarzyć naprawdę. Powieść porusza temat mało znany i rzadko eksplorowany w literaturze – emigrację artystycznej bohemy z Polski do Stanów Zjednoczonych w drugiej połowie XIX wieku. Jakub Nowak snuje opowieść opartą na szczątkowych źródłach – fragmentach wspomnień, relacjach i zapiskach Heleny Modrzejewskiej i Henryka Sienkiewicza – które uzupełnia własną wyobraźnią, warsztatem badawczym i literacką inwencją. Gdzie kończy się fakt, a zaczyna fikcja? Tego nie sposób jednoznacznie określić, ale właśnie ten płynny, niedookreślony charakter narracji buduje niezwykłą aurę książki – historię, która równie dobrze mogłaby być prawdą, jak i sennym majakiem. Na dodatek autor powierza rolę przewodników po tej niezwykłej rzeczywistości postaciom doskonale znanym z kart historii – właśnie Helenie Modrzejewskiej i Henrykowi Sienkiewiczowi we własnej osobie! Ich losy stają się osią tej pełnej uroku, absurdu, humoru i goryczy opowieści. To podróż przez bezkresne pustkowia Dzikiego Zachodu, pełna kurzu, whiskey, przekleństw, wisielczego humoru i gęstego emocjonalnego napięcia, które jeszcze długo po zakończeniu lektury nie daje o sobie zapomnieć. A skoro o napięciu mowa – to właśnie ono stanowi centralną oś konstrukcyjną całej powieści. Niezależnie od miejsca akcji czy punktu widzenia, napięcie wisi w powietrzu, narasta i nie pozwala czytelnikowi ani na chwilę odetchnąć. Obserwujemy bohaterów próbujących przetrwać w coraz bardziej absurdalnych i niebezpiecznych okolicznościach, śledzimy rozwój relacji miłosnych pełnych niedopowiedzeń i gry pozorów, wreszcie – zanurzamy się w realiach Dzikiego Zachodu z jego typowymi motywami: bójkami w saloonach, strzelaninami, gorączką złota i surową rzeczywistością pionierskiego życia. Co istotne, mimo że na każdej stronie coś się dzieje, Nowak serwuje nam tę historię w sposób stonowany i przemyślany – nic nie jest podane wprost, a atmosfera gęstnieje z każdą stroną. Na zakończenie pozwolę sobie na pewne filmowe porównanie – w wielu momentach książka Nowaka przywodzi na myśl twórczość Quentina Tarantino. To podobne budowanie napięcia, zbliżona lekko groteskowa i przewrotna atmosfera, a także szok i emocje, których nie sposób zignorować. Szczególnie mocno widać to w finale powieści… ale o tym przekonajcie się już sami. Sięgnąć po tę książkę zdecydowanie warto.