Państwo to ja. Recenzja książki „Rafał. Trzaskowski w rozmowie z Donatą Subbotko”

Niespodziewanie dużo miejsca zajmują w niej również rozmowy o sztuce, literaturze czy muzyce. Gdybym skrupulatnie zapisywała wszystkie wymieniane przez niego w książce nazwiska – zaczynając od rosyjskich literatów, a kończąc na Baruchu Spinozie – liczba ta bez wątpienia przekroczyłaby kilkadziesiąt. 

Autobiograficzna opowieść co rusz przeistacza się więc w esej na temat kulturowych fascynacji Trzaskowskiego. Esej, którego styl zaczyna momentami niebezpiecznie przybierać mentorskie tony.

Po co i dla kogo

Czytając „Rafała”, co rusz zastanawiałam się, jaki był cel powstania tej książki.

Klasyczne ocieplenie wizerunku? Skutek może być w tym wypadku dokładnie odwrotny od zamierzonego – zwłaszcza gdy za jej nagłośnianie wezmą się oponenci pokroju Krzysztofa Stanowskiego, bezlitośnie wyśmiewający ją już podczas jednej z ostatnich debat.

Ugruntowanie swojej pozycji wśród najtwardszego elektoratu? Sympatycy ruchu Silni Razem odwrócą się od niego tylko, jeśli „pijany przejedzie na pasach zakonnicę w ciąży”, cytując kultową już wypowiedź Adama Michnika o niegdysiejszym kandydacie na prezydenta Platformy Obywatelskiej.

Stworzenie przestrzeni do podzielenia się na własnych zasadach wizją świata? Z ocierającym się o nieprzyzwoitość brakiem obiektywizmu Donaty Subbotko (o czym będzie mowa za chwilę) momentami wyszło to więcej niż nieporadnie.

Wreszcie: jeśli ambicje Trzaskowskiego sięgają objęcia urzędu prezydenta naszego kraju, czy wydawanie książki tuż przed – gdy najważniejsze etapy jego kariery jeszcze przed nim – nie jest ruchem nazbyt pośpiesznym? Pozostawię z tym pytaniem swoich czytelników.

Ja, czyli kto?

Rafał Trzaskowski to aktualnie bez wątpienia jeden z najbardziej doświadczonych polskich polityków. Solidne wykształcenie, szerokie horyzonty myślowe, znajomość języków obcych (w niezrozumiały dla mnie sposób wyśmiewana przez jego przeciwników) czy przyjemna dla oka prezencja to w moim odczuciu tylko kilka z jego atutów.

Książka ta nie tylko marnuje jego potencjał, ale też w wielu fragmentach zwyczajnie działa na jego szkodę, kreując groteskowy wizerunek osoby o ego tak przerośniętym, że trudnym do pomieszczenia nawet na 480 stronach. 

Rafał wynoszący na piedestał samego siebie, Rafał chwalący się rozległymi kontaktami (ze Steviem Wonderem na czele), Rafał bezlitośnie łajający swoich oponentów, wreszcie – Rafał przeceniający swoją rolę w przebiegu kluczowych dla Polski wydarzeń. 

Trudno czuć sympatię do osoby świadomie kreującej taki, a nie inny obraz samego siebie – mimo ewidentnej próby pokazania się od tej najbardziej prywatnej (a nawet nieco zawadiackiej) strony.

Nie krytykuję idei wydawania wywiadów-rzek z czołowymi politykami. Można to zrobić w sposób przemyślany i realizujący mniej lub bardziej pragmatyczne cele, czego doskonale dowodzą choćby „Szczerze” Donalda Tuska czy „Prezydent” Aleksandra Kwaśniewskiego. 

Książka Trzaskowskiego i Subbotko nie sprostała jednak pokładanym w niej nadziejom i nie ukazała aktualnego prezydenta Warszawy w sposób, w jaki zapewne chcieliby widzieć się (przyszli) mężowie stanu.