Książki
E-booki
Audiobooki
Muzyka
Filmy
Gry i zabawki
Papiernik
Obcojęzyczne
Back to School
Back to School
Zacznij wpisywać, aby wyszukać post!
Nie tylko „Lalka”. Bolesław Prus – książki, biografia i ciekawostki, które warto znać
3/31/2025
Aleksandra Borodziuk
Okres pozytywizmu przyniósł literaturze polskiej wielu wybitnych twórców. Jednym z nich jest bez wątpienia Bolesław Prus – autor niezapomnianych nowel i powieści, w tym uwielbianej przez kolejne pokolenia czytelników „Lalki”. W naszym dzisiejszym artykule rozbierzemy na czynniki pierwsze zarówno biografię Bolesława Prusa, jak i jego twórczość. Dowiedz się o nim więcej już teraz i poznaj go z zupełnie nowej strony!
Kim był Bolesław Prus? Biografia w skrócie
Bolesław Prus (a właściwie Aleksander Głowacki) przyszedł na świat w 1847 roku w Hrubieszowie, położonym obecnie w województwie lubelskim. Jego rodzice mogli pochwalić się szlacheckimi korzeniami. Mając 9 lat, został sierotą i zmuszony był przeprowadzić się do Puław, do swojej babci Marcjanny Trembińskiej. Niedługo potem ta również zmarła, a opiekę nad nim postanowiła przejąć jego ciocia.
Jako 16-latek wziął udział w powstaniu styczniowym, w wyniku czego dostał się do rosyjskiej niewoli. W wyjściu na wolność pomogło mu wstawiennictwo cioci, tłumaczącej jego zaangażowanie w powstanie młodocianym wiekiem.
Debiut literacki Bolesława Prusa miał miejsce w 1864 roku, kiedy to w „Kurierze Niedzielnym” światło dzienne ujrzał jego wiersz „Do Pegaza”, który podpisał jako „Jan w Oleju”. Niedługo potem został aresztowany za udział w powstaniu i przez kilka miesięcy przebywał w więzieniu. Po wyjściu na wolność postanowił kontynuować naukę w gimnazjum, które ukończył z celującymi wynikami. Po skończeniu szkoły średniej podjął z kolei naukę na studiach wyższych. Z powodu kłopotów finansowych oraz konfliktu z jednym z wykładowców musiał je jednak po kilku latach przerwać.
Przez długi czas imał się różnych zawodów, zarabiając na życie jako guwerner, ślusarz, a nawet… uliczny mówca. Pozwoliło mu to uwrażliwić się na los najbiedniejszych warstw społecznych i ukształtować w sobie pozytywistyczny światopogląd.
Mając 25 lat, zaczął stawiać pierwsze kroki jako dziennikarz. Ogromna lekkość pióra i błyskotliwość szybko zaskarbiły mu sympatię tysięcy osób – paradoksalnie nie rozwiązały jednak jego problemów finansowych. Równolegle zaczął wydawać pierwsze nowele i opowiadania, które spotkały się z dużym uznaniem zarówno środowiska literackiego, jak i zwykłych czytelników.
Przełomem dla jego kariery okazały się lata 80. i 90. To właśnie wtedy ukazały się bowiem jego najsłynniejsze powieści – w tym „Placówka”, „Faraon” czy kultowa już „Lalka”. Pisarz ten stał się wówczas jednym z najbardziej uznanych autorytetów na polu polityczno-społecznym. Szerokim echem odbiły się również jego działalność dobroczynna oraz… zamiłowanie do turystyki uzdrowiskowej.
Pisarz zmarł 19 maja 1912 roku na atak serca. Na jego pogrzebie pojawiły się tysiące miłośników jego twórczości oraz wielu zaprzyjaźnionych z nim literatów. Jego grób znajduje się na warszawskim cmentarzu Powązkowskim. Wyryto na nim napis: „Serce serc”.
Jakie książki napisał Bolesław Prus? Najważniejsze dzieła w kolejności chronologicznej
Jedna z pierwszych nowelek Bolesława Prusa, rozgrywająca się (podobnie jak jego większość utworów) w czasach mu współczesnych. Opowiada ona o konflikcie pewnego małżeństwa – Józefa i Małgorzaty – z organistą. W trakcie jednej z podróży kobieta nieumyślnie doprowadza do sytuacji, która sprowadza na jej synka Stasia ogromne niebezpieczeństwo. Pomocną dłoń wyciąga do niej wówczas organista, który ratuje dziecko, zażegnując tym samym urazy z przeszłości.
„Powracająca fala” to opowiadanie znacznie wykraczające swoim rozmiarem poza typowe utwory z tego gatunku. Ukazuje ono mechanizmy działania żarłocznego XIX-wiecznego kapitalizmu na ziemiach polskich. Fabrykant Gotlieb Adler konsekwentnie wspina się na sam szczyt drabiny społecznej i pomnaża swój kapitał. Chcąc zgromadzić majątek i ułatwić życie swojemu synowi Ferdynandowi, przymyka oczy na jego występki i bez skrupułów oszczędza na robotnikach. Zaniedbania te pewnego dnia skutkują tragiczną śmiercią jednego z jego najlepszych pracowników. Społeczny ostracyzm oraz konflikt z miejscowym sędzią doprowadzają do pojedynku, w wyniku którego Ferdynand umiera. Pogrążony w rozpaczy Gotlieb podpala własne przedsiębiorstwo i ginie pod jego gruzami.
Przejmująca nowelka, nagłaśniająca problem zacofania XIX-wiecznej wsi. Poznajemy w nim losy tytułowego Antka, który od najmłodszych lat przejawiał niezwykłe zdolności rzemieślnicze i artystyczne. Jego pasja nie spotkała się jednak ze zrozumieniem rodziny i mieszkańców wioski, którzy konsekwentnie pozbawiają go szans na realizację swoich marzeń. Kiedy Antek dorasta, postanawia opuścić rodzinne strony i wyruszyć w świat, aby znaleźć miejsce, gdzie jego talent zostanie należycie doceniony.
Pan Tomasz to emerytowany prawnik, który mimo dostatku i powszechnego szacunku nie ma szczęścia w miłości. W miarę upływu lat coraz bardziej oddaje się swoim największym pasjom – sztuce i muzyce. W morzu tysiąca kojących dźwięków istnieje jednak rzecz, która budzi w nim szczególny gniew – i jest nią katarynka.
Pewnego dnia do jego kamienicy wprowadzają się dwie panie z niewidomą dziewczynką. Kiedy pan Tomasz odkrywa, że słuchanie katarynki przynosi kilkulatce radość, radykalnie zmienia swoje nastawienie. Poruszony losem jej rodziny, prosi kataryniarzy, aby ci codziennie pojawiali się na podwórzu kamienicy, oraz decyduje się finansować leczenie dziewczynki.
Opowieść o wrażliwej dziewczynce, która w wyniku rozrzutności oraz bezmyślności swojego ojca traci rodzinny majątek i zaczyna zmagać się z coraz większymi kłopotami. Rozczarowana fałszem otaczającego świata, musi mierzyć się z dojmującą biedą i cierpieniem. Po śmierci matki sama umiera z żalu i niedostatku.
Trudno wskazać nowelkę Bolesława Prusa, która odbiłaby się równie szerokim echem, co „Kamizelka”. Tytułowa kamizelka staje się w niej symbolem poświęcenia i miłości, której nie jest w stanie pokonać nawet śmierć.
Historia dorastania Kazia Leśniewskiego, który z rozbrajającą naiwnością opisuje swoją rzeczywistość. Nowelka koncentruje się na typowych problemach osób w wieku nastoletnim końca XIX-wieku, pokazując, jak wielkie znaczenie odgrywało wówczas społeczne pochodzenie.
Napisana w duchu pozytywistycznym powieść Bolesława Prusa, w której w wyraźny sposób odbijają się wpływy zarówno realizmu, jak i naturalizmu. Centralną postać stanowi w niej Ślimak, który wraz ze swoją rodziną żyje na jednej z polskich wsi. Każdy jego dzień to walka o przetrwanie i zapewnienie rodzinie godnego bytu. Jego problemy przybierają na sile, kiedy niemieccy kolonizatorzy chcą wykupić pobliskie grunty – w tym także ziemię Ślimaka.
Najsłynniejsza powieść Bolesława Prusa, w której jak w soczewce odbijają się problemy i przemiany XIX-wiecznego społeczeństwa polskiego. Niespełnione uczucie kupca i przedsiębiorcy do kapryśnej (choć niezwykle pięknej) Izabeli Łęckiej staje się punktem wyjścia do rozważań na temat roli mieszczaństwa i wyższych warstw w kształtowaniu przyszłości naszego kraju.
Powieść ta, ze względu na swoją złożoność i monumentalne rozmiary, nieustannie poddawana jest nowym interpretacjom. Gorące dyskusje budzi zwłaszcza skomplikowana relacja łącząca Wokulskiego z Łęcką.
Walka o prawa kobiet stała się jednym z najgorętszych tematów końcówki XIX-wieku. Echa tych dyskusji widoczne są także w „Emancypantkach”. Pisarz ukazuje w nich różne spojrzenia na tę kwestię, wplatając tam również wiele swoich własnych przekonań. Powieść ta stanowi ponadto barwny opis kobiecych osobowości, ukazując motywacje kierujące ich codziennymi wyborami.
Powieść historyczna, ukazująca mechanizmy i bezwzględność osób znajdujących się u władzy. Jej akcja toczy się w starożytnym Egipcie, w okresie upadku dwudziestej dynastii, kiedy to państwem zarządza całkowicie zależny od wpływu kapłanów Ramzes XIII. Kiedy młody następca tronu wyrusza w głąb kraju, chcąc zrozumieć przyczyny stojące za panującym w nim wówczas kryzysem, stopniowo dojrzewa do decyzji, aby uniezależnić się od kapłańskiej kasty i wprowadzić reformy, które przywrócą jego królestwu dawną świetność. Zadanie to okazuje się znacznie trudniejsze, niż początkowo mógł przypuszczać.
Bolesław Prus – cytaty, które musisz znać!
- „Na żal po kobiecie jedynym lekarstwem może być tylko druga kobieta”.
- „Stopiło się w nim dwu ludzi: romantyk sprzed roku sześćdziesiątego i pozytywista z siedemdziesiątego. To, co dla patrzących jest sprzeczne, w nim samym jest najzupełniej konsekwentne”.
- „Jedna bitwa szerzej otwiera nam oczy niż dziesiątki lat spokojnych rządów”.
- „Dziś, patrząc na starą kamizelkę, widzę, że nad jej ściągaczami pracowały dwie osoby. Pan – co dzień posuwał sprzączkę, ażeby uspokoić żonę, a pani co dzień – skracała pasek, aby mężowi dodać otuchy”.
- „Nie myśl o szczęściu. Nie przyjdzie – nie zrobi zawodu; przyjdzie – zrobi niespodziankę”.
- „Pozwólmy ludziom być szczęśliwymi według ich własnego uznania”.
- „Cóż to była za radość! Teraz brakowało Antkowi tylko żony, żeby mógł ją bić, i już byłby z niego prawdziwy młynarz!”
- „My z kilkoma naszymi zmysłami tyle wiemy o otaczającej nas rzeczywistości, ile przyrośnięta do skały ostryga wie o bitwie morskiej, która toczy się na jej wodach”.
- „Kobiecie potrzeba okazywać uczucie, namiętność, mówić jej o miłości, ściskać za ręce”.
- „Bywają wielkie zbrodnie na świecie, ale chyba największą jest zabić miłość”.
- „Prawdziwy patriotyzm nie tylko polega na tym, ażeby kochać jakąś idealną ojczyznę, ale – ażeby kochać, badać i pracować dla realnych składników tej ojczyzny, którymi są ziemia, społeczeństwo, ludzie i wszelkie ich bogactwa”.
Kup utwory Bolesława Prusa na stronie internetowej Świata Książki
„Lalka”, „Faraon” czy „Kamizelka” – Bolesław Prus to pisarz, bez którego trudno wyobrazić sobie polską literaturę. Mamy nadzieję, że nasz dzisiejszy artykuł przybliżył Ci nieco jego twórczość oraz fascynujący życiorys. Sprawdź także inne artykuły na naszym blogu, poświęcone wybitnym twórcom świata literatury:
- Stefan Żeromski – książki, biografia w pigułce i najlepsze cytaty!
- Andrzej Pilipiuk – wszystko, co musisz wiedzieć o „Wielkim Grafomanie” polskiej fantastyki
- Olga Tokarczuk – najważniejsze informacje o życiu i twórczości noblistki
- J.R.R. Tolkien – książki, życiorys i ciekawostki. Oto, co musisz wiedzieć o twórcy „Hobbita” i „Władcy Pierścieni”
Komentarze
Zamieszczenie komentarza nie wymaga logowania. Sklep nie prowadzi weryfikacji, czy autorzy komentarza odnoszący się do towarów nabyli lub użytkowali dany produkt.
Wyniki wyszukiwania dla
